Algi morskie znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Używane są do produkcji kosmetyków oraz w rolnictwie i ochronie środowiska. W niektórych krajach nadmorskich algi są powszechnie stosowane żywieniu zwierząt utrzymywanych systemem ekologicznym, a zwłaszcza bydła. Używa się ich przede wszystkim w celu wzbogacenia dawki pokarmowej w składniki mineralne. W ostatnich latach pojawiły się na rynku preparaty przeznaczone dla zwierząt towarzyszących.
Wiedza polskiego społeczeństwa na temat preparatów zawierających algi jest stosunkowo dobra. Potwierdzają to badania ankietowe przeprowadzone wśród dorosłych mieszkańców Krakowa. Stwierdzono, że prawie 85% osób zna pojęcie „algi”. Prawie połowa ankietowych jest przekonana o prozdrowotnych właściwościach preparatów zawierających algi (Jękot i wsp., 2016).
Wśród alg morskich wyróżnia się między innymi workoliścia członowatego (Ascophyllum nodosum), który należy do brunatnic. Algi A. nodosum zawierają około 30% popiołu w suchej masie. Zawartość białka przekracza 8,5%, a tłuszczu 3,5% suchej masy. Dominują wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które stanowią ponad 40% wszystkich kwasów tłuszczowych. Stosunek stężenia kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 do stężenia kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 wynosi 2,6 (Lorenzo i wsp., 2017). Algi A. nodosum są bogatym źródłem składników o właściwościach antyoksydacyjnych, lecz przede wszystkim zawierają bardzo dużo jodu.
Algi morskie - zastosowanie w żywieniu
Jod należy do substancji odżywczych, które są niezbędne dla organizmu. Wchodzi w skład hormonów tarczycy, dlatego jego niedobór zaburza funkcjonowanie tego gruczołu. W konsekwencji może dojść do upośledzenia rozwoju organizmu. U dorosłych osobników mogą wystąpić zaburzenia rozrodu. W literaturze weterynaryjnej opisano przypadki szczeniąt z niedoczynnością tarczycy, której przyczyną mógł być niedobór jodu w diecie. Szczenięta i ich matka były karmione wyłącznie podrobami i mięsem drobiowym. Objawy kliniczne ustąpiły w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia suplementacji jodu i zmiany sposobu żywienia na karmę komercyjną (Kolevská i wsp., 2007).
Japońscy naukowcy opisali kilka przypadków powiększonej tarczycy u 3-4 miesięcznych źrebiąt, które trzymano na jednej fermie. Źrebięta te miały niskie stężenie tyroksyny w surowicy krwi. Obniżone stężenie tego hormonu wykryto też u innych źrebiąt oraz ich matek. Jako przyczynę podejrzewano niedobór jodu. Bardzo niskie stężenia tego pierwiastka wykryto w glebie i trawie porastającej tamtejsze pastwisko (Osame i Ichijo, 1994). Kanadyjscy naukowcy udokumentowali kilka przypadków wola u nowo narodzonych źrebiąt. Niektóre źrebięta były bardzo słabe i padły wkrótce po porodzie. Podejrzewano, że przyczyną wola u tych źrebiąt był niedobór jodu (Doige i McLaughlin, 1981). Potem stwierdzono, że niedobór jodu w diecie źrebnych klaczy może być jedną z przyczyn niedoczynności tarczycy u ich potomstwa (Allen i wsp., 1996).
Duży wpływ na stopień zaopatrzenia koni w jod ma lokalizacja gospodarstwa. Od tego zależy bowiem zawartość jodu w roślinach. Im bliżej morza, tym więcej jodu znajduje się w środowisku. Potwierdzają to obserwacje niemieckich naukowców, którzy stwierdzili, że najmniej jodu zawierają komponenty roślinne wytwarzane w południowych rejonach kraju. Więcej jodu jest w rejonach położonych bliżej morza (Groppel i wsp., 1989).
Japońscy naukowcy zwrócili uwagę na znaczenie czynników geologicznych. Wykazano ujemną zależność między stężeniami bromu i jodu w surowicy krwi koni. Dlatego wysoka zawartość bromu na danym terenie może pogorszyć stopień zaopatrzenia koni w jod (Mochizuki i wsp., 2016; Mochizuki i wsp., 2018).
Diety BARF często są ubogie w jod. Potwierdzają to obserwacje niemieckich naukowcy, którzy zbadali zawartość witamin i składników mineralnych w dietach BARF stosowanych w żywieniu dorosłych psów. Oceniono prawie sto dawek pokarmowych. Okazało się, że około połowa dostarcza zbyt mało jodu. Niedobór jodu wykryto głównie w dawkach pokarmowych, które nie zawierały ryb ani alg morskich. Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczność prawidłowego dawkowania alg morskich. W jednym przypadku stężenie jodu w diecie było przekroczone kilkadziesiąt razy. Było to efektem stosowania nadmiernych ilości tego dodatku (Dillitzer i wsp., 2011). W literaturze weterynaryjnej jest jeszcze jedna podobna praca niemieckich naukowców. Dokonano w niej analizy diet BARF ułożonych przez hodowczynię psów rasy berneński pies pasterski. Hodowczyni ułożyła dawki pokarmowe przeznaczone dla psów w okresie wzrostu i rozwoju, a następnie poprosiła lekarzy weterynarii o zweryfikowanie ich pod kątem zawartości składników odżywczych. Wykryto niedobór różnych substancji, między innymi witamin i składników mineralnych, a wśród nich był jod (Mack i Kienzle, 2016).
Jod obecny w algach A. nodosum jest dobrze przyswajany przez organizm. Dowodzą tego badania przeprowadzone na zwierzętach gospodarskich, między innymi krowach mlecznych. Największy wzrost stężenia jodu na skutek 30-dniowej suplementacji tych alg następuje w surowicy krwi. Mniejsze zmiany zachodzą w mleku i łzach (Sorge i wsp., 2016). Wraz ze zwiększaniem podaży alg w dawce pokarmowej następuje proporcjonalny wzrost stężenia jodu w mleku (Antaya i wsp., 2015). Zagraniczni naukowcy zwrócili uwagę, że algi A. nodosum mogą służyć jako źródło jodu zamiast jodowanej soli. Niedobór jodu jest istotnym problemem wśród Europejczyków, co wynika z małego spożycia ryb, owoców morza i produktów mlecznych (Combet i wsp., 2014).
W ostatnich latach podkreśla się, że preparaty zawierające A. nodosum mogą mieć korzystny wpływ na stan zdrowia jamy ustnej psów i kotów. W badaniach naukowych dowiedziono skuteczności preparatu wytworzonego z tych wodorostów. Wykazano, że hamuje on powstawanie i mineralizację płytki nazębnej. Preparat dodawano do pokarmu, a pierwsze efekty były widoczne już po kilkunastu dniach. Statystycznie istotne różnice wykryto po sześciu tygodniach stosowania preparatu (Gawor i wsp., 2013). W 90-dniowych badaniach wykonanych na psach dobre efekty uzyskano po zastosowaniu smakołyków zawierających algi A. nodosum. Każdy smakołyk ważył 0,2 g i zawierał 25% alg. Psy otrzymywały jedną sztukę/kg masy ciała dziennie (Gawor i wsp., 2018).
Podsumowanie:
Niskie stężenie jodu w organizmie może wynikać z niedoboru tego pierwiastka w dawce pokarmowej. W przypadku koni duże znaczenie ma położenie geograficzne i obecność substancji zaburzających metabolizm jodu. W ostatnich latach pojawiły się na rynku preparaty przeznaczone dla zwierząt towarzyszących. Algi A. nodosum znalazły zastosowanie w stomatologii weterynaryjnej. Preparaty zawierające te algi mogą być przydatne w zapobieganiu chorobom przyzębia psów i kotów. Mogą stanowić uzupełnienie higieny jamy ustnej. W wielu przypadkach higiena jamy ustnej jest zaniedbywana. Dotyczy to zwłaszcza kotów, które zazwyczaj niechętnie poddają się nauce szczotkowania zębów. Algi morskie zawierają bardzo dużo jodu, dlatego trzeba zwracać szczególną uwagę na prawidłowe dawkowanie.
Piśmiennictwo:
- Allen A.L., Townsend H.G., Doige C.E., Fretz P.B.: A case-control study of the congenital hypothyroidism and dysmaturity syndrome of foals. Can. Vet. J. 37, 349-358, 1996.
- Antaya N.T., Soder K.J., Kraft J., Whitehouse N.L., Guindon N.E., Erickson P.S., Conroy A.B., Brito A.F.: Incremental amounts of Ascophyllum nodosum meal do not improve animal performance but do increase milk iodine output in early lactation dairy cows fed high-forage diets. J. Dairy Sci. 98, 1991-2004, 2015.
- Combet E., Ma Z.F., Cousins F., Thompson B., Lean M.E.: Low-level seaweed supplementation improves iodine status in iodine-insufficient women. Br. J. Nutr. 112, 753-61, 2014.
- Dillitzer N., Becker N., Kienzle E.: Intake of minerals, trace elements and vitamins in bone and raw food rations in adult dogs. Br. J. Nutr. 106 (Suplement 1), 53-6, 2011.
- Doige C.E., McLaughlin B.G.: Hyperplastic goitre in newborn foals in Western Canada. Can. Vet. J. 22, 42-5, 1981.
- Gawor J., Jank M., Jodkowska K., Klim E., Svensson U.K.: Effects of Edible Treats Containing Ascophyllum nodosum on the Oral Health of Dogs: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Single-Center Study. Frontiers in Veterinary Science 5, 2018.
- Gawor J., Jodkowska K., Jank M.: Wpływ stosowania preparatu zawierającego Ascophyllum nodosum na indeks zdrowia jamy ustnej psów i kotów. Weterynaria w Praktyce 10, 74-79, 2013.
- Groppel B., Anke M., Köhler B., Scholz E.: Iodine deficiency in ruminants. 1. The iodine content of feed, plants and drinking water. Arch. Tierernahr. 39, 211-20, 1989.
- Jękot B., Rzewińska A., Hałaszuk P., Rojowski J., Muszyńska B.: Preparaty zawierające algi źródłem substancji prozdrowotnych. Medicina Internacia Revuo 27, 4-10, 2016.
- Kolevská J., Brunclík V., Bartošová L.: Neonatal Transient Hypothyroidism in Two Whippet Puppies. Acta Vet. Brno 76, 277-282, 2007.
- Lorenzo J.M., Agregán R., Munekata P.E.S., Franco D., Carballo J.: Proximate Composition and Nutritional Value of Three Macroalgae: Ascophyllum nodosum, Fucus vesiculosus and Bifurcaria bifurcata. Marine Drugs 15, 1-11, 2017.
- Mack J.K., Kienzle E.: Inadequate nutrient supply in „BARF” feeding plans for a litter of Bernese Mountain Dog-puppies. A case report. Tierarztl. Prax. Ausg. K Kleintiere Heimtiere 44, 341-347, 2016.
- Mochizuki M., Hayakawa N., Minowa F., Saito A., Ishioka K., Ueda F., Okubo K., Tazaki H.: The concentration of iodine in horse serum and its relationship with thyroxin concentration by geological difference. Environ. Monit. Assess. 188, 226, 2016.
- Mochizuki M., Nozawa S., Minowa F., Okubo K., Tazaki H.: Serum bromine concentrations in horses in Japan. J. Vet. Med. Sci. 80, 1228-1232, 2018.
- Sorge U.S., Henriksen M., Bastan A., Cremers N., Olsen K., Crooker B.A.: Short communication: Iodine concentrations in serum, milk, and tears after feeding Ascophyllum nodosum to dairy cows-A pilot study. J. Dairy Sci. 99, 8472-8476, 2016.
Następny artykuł:
